Een eigen route kiezen
In december voer ik een mooi gesprek met Karin Bennink. Zij is docente Nederlands aan ’t Atrium in Amersfoort. Ik heb haar twee jaar geleden ontmoet toen ze een uitstapje maakte naar het particulier onderwijs. Daarbij merkte ik al snel dat het inspirerend was met haar samen te werken. Inmiddels is ze weer helemaal terug op haar oude plek in Amersfoort. Ik praat met haar over de wijze waarop zij haar leerlingen voorbereidt op het Centraal Examen Nederlands.
Eindexamen
Hoewel Karin grote bedenkingen heeft tegen de wijze waarop dat examen is vormgegeven, slaagt ze er al jaren in haar leerlingen bovengemiddeld te laten presteren. De vraag is natuurlijk hoe ze dat voor elkaar krijgt.
Toen Karin op ’t Atrium begon, lagen de resultaten van het vwo 0,3 punt onder het landelijk gemiddelde en scoorde 30%van de leerlingen onvoldoende. Ze heeft vanaf het jaar daarop, geïnspireerd door een training die ze volgde, bij het oefenen van examenteksten de principes van doelbewust trainen toegepast: ze splitste het examen op in deelvaardigheden en liet leerlingen die vaardigheden oefenen die ze aantoonbaar nog niet beheersten. Dat leidde ertoe dat leerlingen geen tijd verspilden met datgene wat ze al konden en doelbewust bezig waren te werken aan vaardigheden die ze nog lastig vonden. Verder besteedde ze per week minimaal één les van 40 minuten aan het eindexamen. De overige lestijd ging naar de andere examendomeinen.
Karin heeft klassen van ongeveer 30 leerlingen. Toch slaagt ze erin leerlingen een eigen leerroute te laten volgen. Ze begint de examentraining met het maken van de oriëntatietoets. Daaruit kan ze al afleiden wat leerlingen moeilijk vinden. Tot aan de kerstvakantie behandelt ze algemene deelvaardigheden. Na de kerstvakantie volgen de leerlingen een eigen route: ze gaan met deelvaardigheden aan de slag die nog problemen opleveren. Hiervoor maken ze eerst een heel examen. Dit analyseren ze met door Karin gemaakte analyseformulieren. Op deze formulieren is elk examen onderverdeeld in deelvaardigheden. Met behulp hiervan kunnen de leerlingen precies zien aan welke onderdelen ze punten kwijtraken. Daarna kunnen ze met de analyseformulieren of met behulp van de examenbundel zien welke vraagsoorten in welk examen voorkomen en daar vervolgens mee oefenen. Ook hun theorieboek of online uitlegfilmpjes bieden uitkomst.
Na het oefenen volgt er een evaluatiemoment: leerlingen testen of ze de vaardigheden nu wel voldoende beheersen. Als ze drie lastige deelvaardigheden hebben geoefend en verbeterd, maken ze opnieuw een heel examen. Vervolgens kunnen ze met behulp van de evaluatieformulieren weer precies zien welke vragen nog problemen opleveren. De gemiddelde leerling doorloopt dit proces een of twee keer en zit dan op niveau.
Sommige leerlingen hebben meer nodig. Met hen neemt ze op aanvraag vraag voor vraag door om te kijken waar het probleem zit. Als een leerling iets niet beheerst, onderzoekt ze samen met hem wat er in zijn hoofd gebeurt. Hoe denkt hij en welke misconceptie gaat daarin schuil?
De kracht van deze aanpak zit in het vroeg beginnen met examentraining, het aan bod laten komen van alle verschillende deelvaardigheden, en het kiezen van een persoonlijke route. Verder worden plenair onderwerpen behandeld die veel leerlingen lastig vinden, bijvoorbeeld de drogredenen.
Het resultaat van deze aanpak was dat de achterstand ten opzichte van het landelijk gemiddelde werd omgezet in een voorsprong. De leerlingen van Karin scoren al vijf jaar op rij minimaal 0,2 punt hoger dan het landelijk gemiddelde en het aantal onvoldoendes is al even lang significant lager dan het landelijk gemiddelde. Dit sterkt haar in de overtuiging dat haar aanpak werkt. Haar resultaten laten zien dat een persoonlijke leerroute werkt. Doelbewust trainen in optima forma!